Effecten van de vliegbelasting: gedragsreacties van reizigers, luchtvaartmaatschappijen en luchthavens

De vliegbelasting heeft een duidelijk negatief effect gehad op het aantal reizigers dat vertrekt vanaf Nederlandse vliegvelden, met name vanaf Schiphol. De belangrijkste luchthavens waar reizigers naar uitweken, waren Düsseldorf, Weeze en Brussel. De vliegbelasting versterkte twee ontwikkelingen die al langer aan de gang zijn: reizigers uit vooral het oosten en zuiden van Nederland vliegen steeds vaker vanaf buitenlandse luchthavens en reizigers maken steeds meer gebruik van zogenoemde lowcostmaatschappijen als Ryanair.

Dit zijn enkele resultaten van een onderzoek naar de effecten van de vliegbelasting dat het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) heeft verricht op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Op grond van het onderzoek mag verwacht worden dat de vraagreacties bij introductie en bij afschaffing van de vliegbelasting niet symmetrisch zijn. Reizigers zijn zich intussen beter bewust geworden van de mogelijkheden om andere luchthavens in het grensgebied te kiezen: een leereffect dat tot nieuwe gewoontevorming leidt in het verplaatsingsgedrag. Dat laatste kan echter opnieuw veranderen onder invloed van de recente invoering van een Duitse ‘tickettax’ en door de reacties van de luchtvaartmaatschappijen (meer vluchten vanuit Nederland en minder vanuit Duitsland). In hoeverre dit leidt tot een hernieuwde toename van de vraag op de Nederlandse (regionale) velden blijft vooralsnog afwachten.