Op een zonnige zaterdag zit ik tegenover een bruisend café in het Noord-Brabantse dorpje De Moer te wachten op de bus. Geen reguliere lijnbus. Nee, onder de nieuwsgierige blikken van terrasgangers wacht ik op het flexvervoer.
Voor de inwoners van De Moer lijkt flexvervoer een uitkomst. Sinds eind 2017 rijdt er geen reguliere bus meer van en naar dit dorp van nog geen 700 inwoners, zelfs geen buurtbus. Op meerdere plaatsen in Nederland kun je inmiddels gebruik maken van flexvervoer. Het werkt anders dan regulier openbaar vervoer (ov): je moet een rit reserveren. Als toerist heb ik alle tijd om het eens uit te proberen. Maar wat vinden mensen die in het dagelijks leven te maken hebben met flexvervoer ervan?
Beeld: © Anne Durand
(On)tevredenheid flexgebruikers
Provincies en vervoerregio’s zetten flexvervoer vaak in om de bereikbaarheid te verbeteren op plekken of tijden dat er geen reguliere bus rijdt, zoals we in ons eerder gepubliceerde onderzoek toelichten. Uit dit onderzoek blijkt dat huidige gebruikers van flexvervoer in Nederland over het algemeen tevreden zijn over het effect van de komst van flexvervoer op hun zelfstandigheid en ervaren bereikbaarheid. Ze geven aan zonder flexvervoer minder bestemmingen te kunnen bereiken en afhankelijker te zijn van anderen.
Toch is het beeld niet eenduidig: voor flexgebruikers die écht afhankelijk zijn van het ov, bijvoorbeeld omdat ze geen auto hebben, betekent de komst van flexvervoer in plaats van regulier ov niet per se een verbetering. Voor deze groep kunnen de beperkingen van flexvervoer zwaar wegen met gevolgen voor hun dagelijks leven.
Een uur van tevoren reserveren
Gebruikers noemen het moeten reserveren een belemmering. Voor reizigers die niet zijn overgestapt naar flexvervoer toen dat de reguliere buslijn verving, is dit zelfs de meest genoemde reden om het flexvervoer niet te gebruiken.
Op die zonnige zaterdagmiddag in De Moer valt het mij ook op dat een eerste keer reizen met een flexsysteem veel voorbereiding vraagt. Veel meer dan bij regulier ov. Je moet de juiste app installeren, een account aanmaken en de gebruiksvoorwaarden lezen (‘Reserveer uiterlijk 1 uur van tevoren’). En vervolgens nog de app verkennen: waar kan ik naartoe met deze dienst?
Bij het reserveren had ik voor de zekerheid rekening gehouden met een buffertijd van een kwartier (ook in het geval dat ik een ijssalon zou vinden). Bij de boeking moest ik ook rekening houden met mijn aansluitende verbinding. Al snel begreep ik waarom de terugreis voor veel reizigers een knelpunt is: je weet niet altijd precies hoelang een activiteit of afspraak gaat duren, en dat maakt vooruitplannen lastig.
Beeld: © Anne Durand
Haltebordje flexvervoer in dorp De Moer
Nog volop in ontwikkeling
Flexvervoer is nog geen volwassen product, zo stellen we in ons onderzoek. Dat werd meteen duidelijk toen ik in De Moer aankwam. Het haltebordje van het flexsysteem is nauwelijks groter dan een A4-velletje en hing niet op ooghoogte. Ook geen bushokje, geen bankje, maar een paar betonnen bolpalen. De chauffeur wist ook niet waar de ‘flexbushalte’ was.
Ik heb helaas geen ijssalon gevonden, en werd enkele minuten na de beloofde uiterste vertrektijd opgehaald. Gelukkig liet de app duidelijk zien dat de chauffeur onderweg was, dus ondanks deze vertraging had ik er vertrouwen in dat het busje zou komen. Zulke technische snufjes kunnen het gevoel van onzekerheid, dat volgens ons onderzoek vaak voorkomt bij flexvervoer, deels wegnemen. Maar niet elk systeem beschikt over deze functies, en niet iedereen kan goed met de techniek omgaan.
Beeld: © Anne Durand
Handig voor uitstapjes
Al met al was ik als autoloze wandelaar blij dat ik überhaupt gebruik kon maken van flexvervoer. En ik ben daarin niet uniek: reizen met flexvervoer zijn vaak incidenteel en flexvervoer wordt vooral gebruikt voor sociaal-recreatieve doeleinden, zoals winkelen, een dagje weg of bezoek aan anderen. Het was wel spannend of ik mijn aansluiting zou halen, of dat ik nog eens een half uur moest wachten in een bushokje langs een drukke vierbaansweg in Loon op Zand. Uiteindelijk kwam het goed.
Toch vraag ik me af in hoeverre de dorpelingen hier gebruik van maken, vooral als het gaat om tijdgevoelige reizen. Uit mijn gesprek met de chauffeur bleek: niet veel. In een dorp als De Moer is de kans groot dat veel inwoners zich inmiddels hebben neergelegd bij het ontbreken van regulier ov, en andere oplossingen hebben gevonden.
Medeauteur van dit blog: Mathijs de Haas